📘 परिभाषा
शेकडा म्हणजे कोणत्याही संख्येचे १०० पैकी भाग करून मांडलेले प्रमाण. म्हणजेच, एखाद्या पूर्ण संख्येतून काही भाग किती टक्के आहे हे दाखवणारी पद्धत म्हणजे Percentage.
उदा: एखाद्या वर्गात ५० पैकी ३० विद्यार्थी उत्तीर्ण झाले.
उत्तीर्ण टक्केवारी = (३०/५०) × १०० = ६०%.
उत्तीर्ण टक्केवारी = (३०/५०) × १०० = ६०%.
🧮 मुख्य सूत्रे
- टक्केवारी = (भाग ÷ एकूण) × 100
- भाग = (एकूण × टक्केवारी)/100
- एकूण = (भाग × 100)/टक्केवारी
टक्केवारी नेहमी "100" या आधारावर मांडली जाते.
✍️ सोपी उदाहरणे
उदा 1: 200 चे 25% किती?
उत्तर: (200 × 25)/100 = 50
उत्तर: (200 × 25)/100 = 50
उदा 2: एखादी वस्तू ₹500 आहे, त्यावर 10% सूट दिली. विक्री किंमत किती?
उत्तर: 500 − (10% of 500) = 500 − 50 = ₹450
उत्तर: 500 − (10% of 500) = 500 − 50 = ₹450
उदा 3: एखादी संख्या 400 आहे. तिचे 120% किती?
उत्तर: (400 × 120)/100 = 480
उत्तर: (400 × 120)/100 = 480
📚 शब्दप्रश्न
Q1: 60 पैकी 45 विद्यार्थी उत्तीर्ण झाले. टक्केवारी किती?
उत्तर: (45/60) × 100 = 75%
उत्तर: (45/60) × 100 = 75%
Q2: एखादी वस्तू ₹800 आहे. त्यावर 15% नफा झाला. विक्री किंमत किती?
उत्तर: 800 + (15% of 800) = 800 + 120 = ₹920
उत्तर: 800 + (15% of 800) = 800 + 120 = ₹920
Q3: एखाद्या निवडणुकीत 20,000 पैकी 15,000 मते एका उमेदवाराला मिळाली. मतांची टक्केवारी किती?
उत्तर: (15000/20000) × 100 = 75%
उत्तर: (15000/20000) × 100 = 75%
⚡ शॉर्टकट्स आणि ट्रिक्स
- 50% म्हणजे अर्धा, 25% म्हणजे चौथाई, 10% म्हणजे दहावा भाग.
- 1% म्हणजे /100; 0.5% म्हणजे /200.
- वाढ-घट टक्केवारी प्रश्न सोडवताना Difference × 100 / Base Value वापरा.