📘 परिभाषा
दिशादर्शन म्हणजे एखाद्या व्यक्तीचा किंवा वस्तूचा मार्ग/हालचाल दिला असता, त्याची अंतिम दिशा किंवा अंतर ठरवण्याची पद्धत.
उदा: एखादी व्यक्ती उत्तर दिशेला तोंड करून उभी आहे, ती उजवीकडे वळली → तर ती पूर्व दिशेकडे आहे.
🔎 दिशादर्शन प्रश्नांचे प्रकार
- 1. अंतिम दिशा शोधणे: सुरुवातीच्या दिशेपासून अनेक हालचाली झाल्यावर व्यक्ती कोणत्या दिशेला आहे?
- 2. अंतिम अंतर शोधणे: एका बिंदूपासून दुसऱ्या बिंदूपर्यंतचे अंतर किती?
- 3. कोन / वळण प्रश्न: उजवीकडे-डावीकडे वळल्यावर दिशा कोणती?
- 4. मिश्र प्रश्न: दिशा + अंतर दोन्ही शोधणे.
📐 दिशांचे मूलभूत नियम
- चार मुख्य दिशा: उत्तर, दक्षिण, पूर्व, पश्चिम
- चार कोनीय दिशा: ईशान्य, आग्नेय, नैऋत्य, वायव्य
- उजवीकडे वळणे → घड्याळाच्या दिशेने (Clockwise)
- डावीकडे वळणे → घड्याळाच्या विरुद्ध दिशेने (Anti-Clockwise)
लक्षात ठेवा: उत्तर → उजवीकडे वळले = पूर्व
✍️ उदाहरणे
प्रश्न: एक व्यक्ती उत्तर दिशेला तोंड करून उभी आहे. ती उजवीकडे वळली. आता ती कोणत्या दिशेला आहे?
उत्तर: पूर्व
उत्तर: पूर्व
प्रश्न: एक व्यक्ती दक्षिणेकडे 3 किमी चालली, मग डावीकडे वळून 4 किमी चालली. ती सुरुवातीच्या ठिकाणापासून किती अंतरावर आहे?
उत्तर: पायथागोरस सिद्धांत वापरून: √(3² + 4²) = 5 किमी
उत्तर: पायथागोरस सिद्धांत वापरून: √(3² + 4²) = 5 किमी
📝 सराव प्रश्न
- एक व्यक्ती पूर्वेकडे 5 किमी चालली, मग डावीकडे 3 किमी चालली. अंतिम दिशा व अंतर काय?
- राम उत्तर दिशेला तोंड करून उभा आहे. तो दोनदा उजवीकडे वळतो. आता तो कोणत्या दिशेला आहे?
- सीमा पश्चिमेकडे 2 किमी गेली, मग उजवीकडे 2 किमी, पुन्हा उजवीकडे 2 किमी. सुरुवातीच्या ठिकाणापासून अंतर किती?
⚡ ट्रिक्स
- दिशा प्रश्नासाठी नेहमी कागदावर दिशा आकृती काढा.
- उत्तर-पूर्व- दक्षिण- पश्चिम हा क्रम नेहमी लक्षात ठेवा.
- पायथागोरस प्रमेय → अंतर काढण्यासाठी सर्वात उपयुक्त.
- उजवीकडे वळणे = 90° घड्याळाच्या दिशेने.
- डावीकडे वळणे = 90° घड्याळाच्या विरुद्ध.