वचन (Number)
नाम/सर्वनामाचा एक किंवा अधिक व्यक्ती/वस्तू याप्रमाणे भेद — एकवचन व अनेकवचन.
महत्त्वाचे नियम व अपवाद
- बहुतेक नामांचे अनेकवचन -e / -आ / -या / -े / -ं बदलाने होते: मुलगा → मुलगे, मुलगी → मुली, पुस्तक → पुस्तके.
- संयुक्त नामे: रेल्वे स्टेशन → रेल्वे स्टेशने/स्टेशन्स (दोनही प्रचलित).
- अव्ययास वचन नाही: आज, काल, फार, खूप.
- समूहवाचक नामे अर्थाने अनेक, पण रूपाने एकवचन: जनता, सैन्य.
- आंग्ल-उत्पन्न शब्द: ‘फाइल → फाइल्स’, ‘कॉलेज → कॉलेजेस’ अशी प्रतिशब्दरचना स्वीकार्य.
| प्रकार | एकवचन | अनेकवचन | उदाहरण-वाक्य |
|---|---|---|---|
| -गा / -गी / -क | मुलगा, मुलगी, पुस्तक | मुलगे, मुली, पुस्तके | मुलगे खेळत आहेत. |
| समूहवाचक | जनता | — | जनता उत्सुक आहे. |
| अव्यय | आज, फार | — | आज पाऊस आहे. |
त्वरित टिप्स
- क्रियापद व कर्ता यांची वचनसुसंगती राखा: तो जातो / ते जातात.
- अर्थावरून निर्णय: ‘जोडी’ एकवचन परंतु ‘जोडीचे बूट’ अनेकवचन.
सराव
- खालील एकवचनाचे अनेकवचन करा: ‘विद्यार्थी, मुलगी, नदी’.
- योग्य वचन निवडा: जनता (आहे/आहेत) निराश.